دانشجویان تعدادی از رشته ها باتوجه به رایگان بودن تحصیل در دوره روزانه دانشگاه های سراسری کشور، وظیفه دارند که پس از فارغ التحصیلی به ازای خدمات دریافتی رایگان درطول سال های تحصیلیشان حداکثر ۳ برابر مدت زمان تحصیل خود در مناطق محروم خدمت کنند. دانشجویان دوره روزانه دانشگاه های سراسری باید تعهد خدمت پس از فارغ التحصیلی را در هنگام ثبت نامشان امضاء کنند.
تعهد خدمت چیست؟
همان طور که می دانید تحصیل در دوره روزانه دانشگاه های سراسری رایگان می باشد اما به جای آن، برخی از دانشجویان این دوره ها می بایست پس از فارغ التحصیلی در رشته خود، با توجه به سهمیه ای که استفاده کرده اند، حداکثر به مدت ۳ برابر مدت زمان تحصیل خود و به ازای خدمات رایگانی که در دانشگاه دریافت نموده اند، در مناطق محروم خدمت نمایند.
به همین جهت اکثر داوطلبان متقاضی نام نویسی در دانشگاه های روزانه، در هنگام ثبت نام خود ملزم به سپردن تعهد خدمت بعد از فارغ التحصیلی به دانشگاه محل تحصیل خود هستند. هدف اصلی اخذ تعهد در این رشته ها، آماده کردن نیروی انسانی جهت خدمت به مردم مناطق محروم می باشد. و معمولا داوطلبان پس از فارغ التحصیلی در همان استان محل تحصیل خودشان مشغول به خدمت می شوند.
شرایط تعهد خدمت در رشته های مختلف
در صورت استفاده از سهمیه مناطق محروم
بر اساس دفترچه انتخاب رشته کنکور ۱۴۰۲، هر ساله درصد مشخصی از ظرفیت پذیرش کد رشته محل های روزانه دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی در برخی از استان های محروم کشور، به داوطلبان بومی این استان ها اختصاص داده می شود.
داوطلبانی که از سهمیه مناطق محروم استفاده خواهند کرد، همان طور که گفته شد، می بایست متعهد شوند پس از اتمام دوره تحصیلی خود، به میزان سه برابر طول دوره تحصیل خود در مناطق محرومی که توسط وزارت بهداشت و یا وزارت علوم تعیین خواهد شد، خدمت نمایند.
در صورت استفاده از سهمیه مناطق و ایثارگران
آن دسته از افرادی که در دوره های روزانه با استفاده از سهمیه مناطق ۲ و ۳ پذیرفته شده اند، به دلیل امتیازات سهمیه مذکور، می بایست متعهد شوند پس از طی دوره تحصیلی در مقطع و رشته پذیرفته شده، به مدت دو برابر زمان تحصیل، در هر یک از نقاط ایران (با توجه به تشخیص سازمان های مربوطه) نسبت به ایفای تعهد خود اقدام نمایند. توجه داشته باشید که مدت تعهد برای دارندگان سهمیه مناطق ۲ و ۳ در هر صورت کم تر از ۵ سال نخواهد بود. برای اطلاع از تاثیر سهمیه مناطق در کنکور ۱۴۰۲ می توانید روی لینک داده شده، کلیک کنید.
همچنین استفاده کنندگان از سهمیه منطقه ۱، سهمیه ایثارگران، خانواده شهدا و سهمیه رزمندگان، پس از تحصیل در دوره های روزانه، باید به مدت یک برابر طول زمان تحصیل خود، در مناطقی که وزارتخانه ها و سازمان های ذیربط مشخص می نمایند خدمت کنند.
تحصیل در رشته های دارای تعهد خدمت در رشته های غیرپزشکی (سایر موارد در لیست رشته های کنکور ۱۴۰۲)، نسبت به رشته های پزشکی شرایط آسان تری دارد زیرا مدت زمان تحصیل در این دانشگاه ها کم تر است و داوطلبان به طور میانگین در مدت زمان ۴ سال فارغ التحصیل می شوند. بنابراین متقاضیان پس از دانش آموختگی در دانشگاه، تعهد خدمت کم تری نیز خواهند داشت.
لیست رشته های دارای تعهد خدمت
داوطلبان علاقمند به رشته های علوم پزشکی در دوره روزانه می توانند در زمان انتخاب رشته کنکور سراسری ۱۴۰۲، علاوه بر رشته های بدون تعهد، رشته های علوم پزشکی دارای تعهد خدمت را نیز انتخاب نمایند. متقاضیان پذیرفته شده در این رشته ها ملزم به تعهد به خدمت در مناطق تعیین شده توسط وزارت بهداشت می باشند. لازم به ذکر است که این رشته ها مخصوص داوطلبان رشته تجربی و بومی هر استان می باشد و معمولا هر یک از این متقاضیان در مناطق محروم استان خود توسط وزارت بهداشت و درمان مشغول به خدمت می شوند.
| لیست رشته های دارای تعهد خدمت | |
| پزشکی | فیزیوتراپی |
| دندان پزشکی | مامایی |
| داروسازی | کاردرمانی |
| پرستاری | گفتاردرمانی |
| تکنولوژی پرتوشناسی | مدیریت خدمات بهداشتی درمانی |
| تکنولوژی اتاق عمل | کاردانی فوریت های پزشکی |
| علوم آزمایشگاهی | هوشبری |
| علوم تغذیه | بهداشت عمومی |
| فناوری اطلاعات سلامت | مهندسی بهداشت محیط |
| مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار | |
مدت زمان خدمت رشته های دارای تعهد خدمت
مدت زمان در نظر گرفته شده برای رشته های دارای تعهد خدمت، یک ونیم تا دو برابر مدت تحصیل می باشد. در رشته های علوم پزشکی به دلیل اینکه مدت زمان بسیاری صرف تحصیل می شود، زمان تعهد به خدمت در مناطق محروم معمولا حداکثر تا ۱۴ سال خواهد بود. در جدول زیر می توانید مدت زمان خدمت در مناطق محروم هر رشته را مشاهده نمایید.
| لیست رشته ها دارای تعهد خدمت و مدت زمان تعهد | |
| رشته | مدت زمان تعهد |
| پزشکی | ۱۴ سال |
| دندان پزشکی | ۱۲ سال |
| داروسازی | ۱۲ سال |
| فیزیوتراپی | ۸ سال |
| پرستاری | ۸ سال |
| مامایی | ۸ سال |
| تکنولوژی پرتوشناسی | ۶ سال |
| تکنولوژی اتاق عمل | ۶ سال |
| علوم آزمایشگاهی | ۶ سال |
| علوم تغذیه | ۶ سال |
| هوشبری | ۸ سال |
| کاردرمانی | ۶ سال |
| گفتاردرمانی | ۶ سال |
| مدیریت خدمات بهداشتی درمانی | ۶ سال |
| بهداشت عمومی | ۶ سال |
| مهندسی بهداشت محیط | ۶ سال |
| فناوری اطلاعات سلامت | ۶ سال |
| مهندسی بهداشت حرفه ای وایمنی کار | ۶ سال |
| کاردانی فوریت های پزشکی | ۳ سال |
انصراف از رشته های دارای تعهد خدمت
از آنجا که تعداد افراد کمتری رشته های دارای تعهد خدمت موجود در دفترچه انتخاب رشته تجربی را با توجه به شرایط خاص و خدمت در مناطق محروم انتخاب می نمایند، لذا داوطلبانی که برای سال دوم متقاضی کنکور تجربی هستند و یا داوطلبان مرد مشمول سربازی می توانند این رشته ها را در انتخاب رشته کنکور در اولویت قرار دهند.
اما ممکن است برخی از داوطلبان با گذراندن چند ترم تحصیلی از پذیرش و انتخاب این رشته ها ناراضی باشند و قصد انصراف از این رشته ها را داشته باشند. داوطلبان باید بدانند که پس از فارغ التحصیلی امکان خرید و یا انصراف از رشته های دارای تعهد وجود نخواهد و می بایست تا آخر تعهد خود را انجام دهند.
البته داوطلبان در یک صورت اجازه انصراف از رشته های دارای تعهد خدمت را دارند. آن هم مربوط به زمانی است که هنوز دانشجو بوده و در حال تحصیل در دانشگاه باشند. در این صورت با پرداخت هزینه انصراف از دانشگاه دولتی که هزینه سنگینی نیز می باشد می توانند از این رشته انصراف دهند.
نکات مهم در خصوص رشته های دارای تعهد خدمت
آن دسته از داوطلبانی که در دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و هم چنین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و در دوره های نوبت دوم (شبانه)، پیام نور، غیر انتفاعی، مجازی، پردیس خودگردان و ظرفیت مازاد تحصیل نموده اند، نیازی به گذراندن دوره تعهد خدمت نخواهند داشت.
پذیرفته شدگان تمامی رشته های تحصیلی در سهمیه های مختلف، می بایست متعهد شوند که پس از اتمام دوره تحصیلی خود و در صورت نیاز سازمان ها، ارگان ها و نهاد های انقلاب اسلامی و هم چنین ادارات دولتی، در این موسسات خدمت نمایند. هم چنین در صورت عدم نیاز سازمان های مذکور داوطلبان باید با تشخیص وزارت کار و امور اجتماعی در بخش خصوصی خدمت نمایند.
پذیرفته شدگان نهایی که قصد تحصیل در رشته های دانشگاه فرهنگیان ۱۴۰۲ و تربیت دبیر شهید رجایی را دارند، موظف هستند به میزان دو برابر طول تحصیل خود، تعهد محضری به وزارت آموزش و پرورش بسپارند.
فارغ التحصیلان دو رشته پزشکی و پیراپزشکی می توانند فقط در بیمارستان ها و مراکزی که از طریق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تعیین می شود، فعالیت کنند و خدمت در سایر مراکز و بیمارستان ها برای فارغ التحصیلان این دوره ها ممنوع می باشد.
در نهایت توجه داشته باشید که، پذیرفته شدگان سهمیه ها و کد رشته محل های خاص (مانند مناطق زلزله زده، رشته های دارای تعهد وزارت بهداشت و…) تابع قوانین و مقررات مربوط به آن کد رشته محل که در دفترچه انتخاب رشته کنکور ۱۴۰۲ درج است، خواهد بود.
شرایط معافیت از طرح تعهد خدمت اجباری
بعضی از فارغ التحصیلان ۱۱ رشته ای( پزشکی- دندانپزشکی- داروسازی- پرستاری- علوم آزمایشگاهی- رادیولوژی- اتاق عمل- هوشبری- فوریت های پزشکی- پرستاری دندانپزشکی و رشته بهداشت دهان) که در شرایط خاص، طرح اجباری دارند می توانند به صورت زیر از طرحشان معاف شوند:
> ماده ۳ انجام خدمات سربازی بعد از فراغت از تحصیل در رشته های گروه علوم پزشکی
> ماده ۲ خانواده شهدا( فرزندان و همسران شهدا و مفقودین جنگ تحمیلی، خواهر و برادر شهید، آزادگان و همسران و فرزندان آزادگان، جانبازان بالای ۲۵ درصد، فرزند جانباز ۵۰ درصد وبالاتر، همسر جانباز ۷۰درصد و بالاتر)
> ماده ۷ آئین نامه اجرایی قانون برای مشمولان مبتلا به بیماری با تائید شورایعالی پزشکی
> ماده ۸ قانون تشکیل سازمان پزشکی قانونی:با اخذ تعهد محضری بیشتر از ۲۴ ماه خدمت، خدمات مربوط به قانون خدمت پزشکان و پیراپزشکان در سازمان پزشکی قانونی انجام شود( این افراد صرفا پس از سپری نمودن مدت تعهد مذکور معافیت ماده ۸ دریافت می نمایند).
> ماده ۹ فارغ التحصیلان خارج از کشور و یا انتقال از خارج از کشور( ارز دولتی دریافت نکرده باشند و در صورت طی دوره تکمیلی در داخل کشور، شهریه مربوطه را پرداخت نموده باشند)
> ماده ۱۲ فارغ التحصیلان بالای ۴۵ سال
> بانوان متاهل فارغ التحصیل قبل از ۱/۹/۸۰
> بانوانی که همسرشان فوت نموده است.
> رزمندگانی با سابقه ۶ ماه خدمت داوطلبانه در جبهه
> برندگان مدال طلا کشوری از المپیادهای دانش آموزی
> نفر اول پذیرفته شده در کنکور سراسری علوم تجربی
> افراد دارای ابداع و اختراع ثبت شده در زمینه علوم پزشکی
کارشناسان مرکز مشاوره آرکا در کلیه مراحل ثبت نام، ادامه تحصیل، انتخاب رشته و … در تمام رشته های داشگاه فرهنگیان، همراه متقاضیان بوده و از طریق سیستم مشاوره تلفنی، پاسخگوی سوالات و شبهات در کلیه زمینه های تحصیلی و شغلی می باشند.
