رشته علوم آزمایشگاهی از پرطرفدارترین رشته های گروه علوم تجربی است که جزو شاخه های علوم پزشکی به حساب می آید که تاثیر زیادی در بهداشت و کاهش هزینههای درمان داشته است. این رشته برای تشخیص و درمان و همچنین پیشگیری و پیگیری بیماریهای مختلف علوم پزشکی کمک بسیاری کرده است. زمینه فعالیت این رشته بیشتر در ارتباط با آنالیز آزمایشگاهی خون و مایعات بافتهای بدن است.
افرادی که در رشته علوم آزمایشگاهی تحصیل می کنند با آزمایش های بیوشیمیایی و هماتولوژی می توانند پزشک در تشخیص بیماری یاری کنند. قبل از انقلاب این رشته هم به صورت کارشناسی دایر بود و بعد از آن در مقطع کاردانی و همچنین دکترای حرفه ای نیز دانشجو می پذیرد..
معرفی رشته علوم آزمایشگاهی
داوطلبانی که مرحله آزمون کتبی کنکور سراسری را با موفقیت گذرانده اند، اکنون به دنبال اطلاعات لازم جهت انتخاب رشته کنکور می باشد. انتخاب رشته کنکور یکی از مهم ترین و سرنوشت سازترین مراحل پذیرش در دانشگاه و یافتن شغل مناسب است. بنابراین در انتخاب آن باید نهایت دقت را داشت.
یکی از رشته های موجود در دفترچه انتخاب رشته کنکور سراسری، رشته علوم آزمایشگاهی است. اکثر داوطلبانی که رتبه و تراز مناسب برای انتخاب رشته این مجموعه کسب کرده اند به دنبال یافتن اطلاعاتی در این خصوص هستند که رشته علوم آزمایشگاهی چیست؟ شامل چه مباحثی شده و بازار کار آن پس از فارغ التحصیلی چیست؟ برای پاسخ به این دسته از سوالات در ادامه مقاله به معرفی رشته علوم آزمایشگاهی می پردازیم.
علوم آزمایشگاهی از جمله رشته هایی است که در بهداشت و کاهش هزینه های درمانی بسیار مؤثر است. زیرا فارغ التحصیل این رشته در مقطع کاردانی با نمونه برداری مدفوع، ادرار و خون و آماده سازی نمونه و آزمایش های مختلف بیوشیمی و هماتولوژی می تواند پزشک را در انتخاب بهترین راه درمان و مقابله با بیماری راهنمایی کند.
فارغ التحصیل کارشناسی این رشته نیز می تواند آزمایش های تخصصی هورمون شناسی یا ایمونولوژی را انجام دهد و مسئول بخش های مختلف یک آزمایشگاه تشخیص طبی مانند بخش نمونه برداری، انگل شناسی و ادرار، هورمون شناسی، ایمونولوژی و… شود و بر نحوه کار و آزمایش های کاردان علوم آزمایشگاهی نظارت کرده و کار او را تأیید نماید.
رشته علوم آزمایشگاهی مناسب چه کسانی است؟
رشته علوم آزمایشگاهی، یک رشته عمدتا عملی است که در بیشتر موارد جنبه تشخیصی دارد. بنابراین علاقه مندی به کار عملی و نداشتن حساسیت نسبت به کار، در محیطی که بیمار در آن هست، از اهمیت ویژهای برخوردار است.
فارغ التحصیلان این رشته میتوانند با توجه به گرایش، سابقه کار، علاقه مندی خود در بخشهای مختلف آزمایشگاه مشغول به کار شوند.
رشته علوم آزمایشگی چند سال است
دوره کارشناسی پیوسته علوم آزمایشگاهی ۷ ترم یعنی ۳.۵ تا ۴ سال طول میکشد و نظام آموزشی آن طبق آیین نامه آموزشی کاردانی – کارشناسی پیوسته و ناپیوسته مصوب شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی است.
چه توانایی هایی برای رشته علوم آزمایشگاهی نیاز داریم؟
داشتن علاقه به رشته تحصیلی، یک رکن بسیار مهم در موفقیت تحصیلی است؛ اما به تنهایی نمی تواند عامل کافی برای رسیدن به درجات عالی باشد.
داوطلبانی که رشته علوم آزمایشگاهی را به عنوان رشته تحصیلی خود انتخاب می کنند، باید با مهارت های خود و مهارت های لازم برای این رشته آشنایی کامل داشته باشند.
پونزبرخی از مهارت های لازم برای رشته علوم آزمایشگاهی، به شرح زیر است:
علاقه به دروسی مانند شیمی و زیست
نداشتن حساسیت به مواد شیمیایی و آزمایشگاهی
علاقهمند به کار با لوازم و دستگاه های آزمایشگاهی
داشتن صبر و حوصله زیاد
آمادگی روحی و بدنی و سلامت جسمانی
مهمترین تغییرات کنکور سراسری ۱۴۰۳/نحوه برگزاری، زمان و… |
مهارت های موردنیاز برای رشته علوم آزمایشگاهی
فردی که در رشته علوم آزمایشگاهی تحصیل می کند، باید:
علاقمندی زیادی به دروس زیست شناسی و شیمی داشته باشد.
نباید نسبت به نمونه های آزمایشگاهی بیماران حساس نباشد.
نمونه گیری را به دقت انجام دهد.
باید به نام های کامل و اختصاری آزمایش ها مسلط باشد.
بتواند آزمایش های مختلف هماتولوژی، میکروبیولوژی، بیوشیمی و سایر آزمایش ها را به دقت انجام دهد.
از عهده انجام آزمایش های ایمنولوژی و سایر تست های تخصصی بربیاید.
در مورد آزمایش های اورژانس کافی داشته باشد و حین انجام آزمایش از بیمار مراقبت کند.
در مورد آزمایش، اطلاعات کافی را به بیمار داده و زمان و شرایط آزمایش را به طور دقیق به او توضیح دهد.
سرعت عمل لازم را داشته باشد تا در مواقع اورژانسی نتایج را به دست پزشکان برساند.
نتایج آزمایش ها را در قالب گزارش برای تحویل پزشکان آماده کند.
مزایا و معایب رشته علوم آزمایشگاهی
از جمله مزایای این رشته می توان به اینکه شغلی به مراتب راحت تر نسبت به سایر رشته های پیراپزشکی اشاره کرد؛ زیرا این رشته از نظر کاربردی بودن و بازار کار یکی از رشته های بسیار موفق گروه پزشکی است. همچنین وضعیت شغلی خیلی خوب درصورت ادامه تحصیل تا دکتری دارد.
ارتباط کمتر با بیمار و مسئولیت مستقیم کمتر درباره جان بیمار در رشته علوم آزمایشگاهی وجود دارد. علاوه براین رشته علوم آزمایشگاهی دامنه ی تحقیقاتی به نسبت وسیع تری به نسبت پرستاری دارد.
از معایب آن درآمد خیلی کمتر از پرستاری و پزشکی در مقطع کارشناسی و وضعیت شغلی ضعیف تر نسبت به پرستاری در مقطع کارشناسی است. همچنین در صورت رعایت نکردن اصول ایمنی و بهداشتی خطر ابتلای کارشناسان این رشته به انواع میکروب ها و آلودگی ها وجود دارد.
نرم افزار تخمین رتبه کنکور سراسری ۱۴۰۳ با تاثیر ۵۰% معدل نهایی |
درآمد و حقوق رشته علوم آزمایشگاهی در ایران
با توجه به محل کاری که افراد فارغ التحصیل علوم ازمایشگاهی در آن مشغول به کار هستند حقوق آنها می تواند بین ۷ تا ۲۰ میلیون متغیر باشد.
دروس رشته علوم آزمایشگاهی در دانشگاه
پس از معرفی رشته علوم آزمایشگاهی و چیستی آن، نوبت به معرفی انواع دروس عمومی و تخصصی آن می رسد. ممکن است برخی از داوطلبان متقاضی انتخاب رشته دانشگاه آزاد و سراسری، به رشته علوم آزمایشگاهی علاقه داشته باشند، اما درس های موجود در طول تحصیل دانشگاه را دوست نداشته و همین امر در آینده سبب ترک تحصیل و یا انصراف از تحصیل آن ها شود.
همان طور که می دانید مدت مجاز تحصیل مقطع لیسانس حدود چهار سال و برابر با هشت نیمسال تحصیلی می باشد. البته این مهلت بر اساس تبصره و قوانینی که از طریق وزارت علوم به دانشگاه ها اعلام شده، تغییر می کند و دانشجو تا زمانی که تمامی تعداد واحدهای کارشناسی خود را پاس نماید می تواند در چارچوب قوانین موجود دانشگاه، به ادامه تحصیل بپردازد. بنابراین دانشجویان رشته علوم آزمایشگاهی نیز باید با اطلاع از دروس عمومی و اختصاصی خود به تحصیل در هشت نیمسال تحصیلی و یا بیشتر بپردازند. در ادامه این دروس ارائه شده است.
دروس پایه: فیزیک عمومی، فیزیک کاربردی، شیمی عمومی، بیوشیمی عمومی، فیزیولوژی، زیست شناسی، آناتومی.
دروس تخصصی: مقدمات علوم آزمایشگاهی، شیمی و میکروبیولوژی مواد غذایی، زبان تخصصی، انگل و حشره شناسی پزشکی، قارچ شناسی پزشکی، ویروس شناسی پزشکی، ایمنی و سرم شناسی، باکتری شناسی پزشکی، خون شناسی، بانک خون، بیوشیمی بالینی، بافت شناسی، آسیب شناسی پزشکی، کارآموزی
آن دسته از داوطلبانی که هنوز تصمیمی بر انتخاب رشته دانشگاه های آزاد نگرفته اند می توانند با مطالعه مقاله زیر از جزئیات مزایا و معایب انتخاب رشته علوم آزمایشگاهی در دانشگاه آزاد مطلع شوند.
مشکلات دانش آموختگان علوم آزمایشگاهی در ایران
افراد در مورد بازار کار رشته خود اعتراض دارند زیرا پیش میآید که افرادی که در این رشته تحصیل نکرده اند و فقط دوره های کوتاه آموزشی را گذرانده اند در مراکز آزمایشگاهی مشغول به کار میشوند و همچنین با توجه به دوره تحصیلی سخت و حساسی که این افراد دارند حقوق مناسب برای آنها در نظر گرفته نشده است.
نمونه کارنامه قبولی رشته علوم آزمایشگاهی دانشگاه دولتی ۱۴۰۱ – ۱۴۰۲
رشته علوم آزمایشگاهی در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد
ادامه تحصیل در این رشته مانند سایر رشتهها تا مقطع دکتری امکان پذیر است. همانطور که گفته شد این رشته، یک رشته تشخیصی است که امکان تدریس در دانشگاه علوم پزشکی در مقاطع بالا را به فارغ التحصیلان میدهد.
همچنین فارغ التحصیلان رشته علوم آزمایشگاهی، در مقطع دکترا امکان راهاندازی آزمایشگاه مرتبط با حیطه خود را دارند.
علاوه بر آن فارغالتحصیلان مقطع کارشناسی علوم آزمایشگاهی، می توانند در گرایش های زیر ادامه تحصیل دهند:
خون شناسی
ژنتیک انسانی
بیوتکنولوژی
انگل شناسی
شیمی بالینی
میکروب شناسی و ویروس شناسی
قارچ شناسی
فیزیولوژی
ایمونولوژی شناسی
فیزیک پزشکی
به طور کلی برای ادامه تحصیل در رشته علوم آزمایشگاهی، گرایشهایی متفاوت در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکترا توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش ارائه میشود.
گرایشات مقاطع ارشد و دکتری، به شرح جدول زیر می باشد.
گرایش های مقطع دکتری و ارشد رشته علوم آزمایشگاهی | |
کارشناسی ارشد | دکتری |
بهداشت و ایمنی مواد غذایی | اقتصاد سلامت |
پدافند غیر عامل در نظام سلامت (صرفا دانشگاه بقیه الله) | انفورماتیک پزشکی |
حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین | انگل شناسی پزشکی |
فیزیولوژی | ایمنی شناسی پزشکی |
بهداشت محیط – سم شناسی محیط – بیوشیمی بالینی | باکتری شناسی پزشکی – بیوشیمی بالینی |
زیست فناوری پزشکی | بیولوژی تولید مثل |
ایمنی شناسی | ویروس شناسی پزشکی |
ژنتیک انسانی | پزشکی مولکولی |
خون شناسی آزمایشگاهی و بانک خون (هماتولوژی) | حشره شناسی پزشکی و مبارزه با ناقلین |
قارچ شناسی پزشکی | خون شناسی آزمایشگاهی و علوم انتقال خون |
ویروس شناسی پزشکی | زیست فناوری پزشکی |
میکروب شناسی پزشکی | ژنتیک پزشکی |
انگل شناسی | سلامت در بلایا و فوریتها |
سیاست گذاری سلامت | فارماکولوژی |
قارچ شناسی پزشکی | مهندسی بافت |
سم شناسی | – |
نکته قابل توجه، تغییر گرایشها در دفترچه انتخاب رشته توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. بنابراین خوب است داوطلبان کنکور در این مقاطع با دقت کامل دفترچه انتخاب رشته را مطالعه و پیش از انتخاب، اطلاعات دقیقی درباره گرایش تحصیلی مورد علاقه خود بدست بیاورند.
نحوه محاسبه تاثیر معدل در کنکور سراسری ۱۴۰۳ |
شرایط تاسیس آزمایشگاه ها
کسی که مدرک دکتری علوم آزمایشگاهی را گرفته است و خود می خواهد مجوز تاسیس آزمایشگاه بگیرد باید در آزمون دوره کلینیکال پاتولوژی شرکت کند و در صورت قبولی یک دوره بالینی دو ساله دارد. بعد مجوز تاسیس آزمایشگاه طبی می گیرد.
همچنین برای هزینه تاسیس هم اکنون بسیاری شرکت ها وسایل و تجهیزاتی که برای راه اندازی لازم است را به صورت قسطی در اختیار متخصصان علوم آزمایشگاهی می گذارند و آن ها کم کم بعد از کسب درآمد قسط ها را پرداخت می کنند
پرستاری یا علوم آزمایشگاهی ؟
در هر دو رشته امکان ادامه تحصیل تا سطح دکترا را در ایران وجود دارد. اما معمولا بیشتر افراد فقط تا مقطع کارشناسی ادامه می دهند. علاقه مندان پزشکی می توانند پس از پایان تحصیلات کارشناسی و گذراندن طرح، به شرط داشتن شرایط لازم و در صورت قبولی در آزمون کارشناسی به پزشکی، به ادامه تحصیل در رشته پزشکی بپردازند.
از نظر محل کار در رشته علوم آزمایشگاهی محل کار آزمایشگاه است که می تواند در یکی از بخش های یک بیمارستان باشد یا اینکه به طور مجزا و به صورت آزمایشگاه تشخیص طبی مستقل فعالیت کند. ولی پرستاران معمولا در محیط های درمانی و بیمارستانی کار می کنند.
کار پرستاری سخت و طاقت فرسا است و گاهی شما باید ساعت های طولانی را در محل کار بمانید. با افراد مختلفی سر و کار دارید. پرستاران به نوعی رابط پزشکان و بیماران هستند. در شغل پرستاری سطوح مختلفی وجود دارد و در هر سطح وظایف و شرح کار پرستار متفاوت می شود. همچنین تنوع محیط کار پرستاران زیاد است.
از هر دوی این رشته ها می توانید به شغل جذاب استاد دانشگاه و تدریس در مقاطع بالا برسید.
طرح دو ساله رشته علوم آزمایشگاهی
رشته علوم آزمایشگاهی همانند پزشکی ، دندانپزشکی ، دارو سازی ، پرستاری ، رادیولوژی ، اتاق عمل ، هوشبری ، فوریت های پزشکی ، پرستاری دندانپزشکی از جمله رشته هایی است که طرح آنها اجباری (مورد نیاز ) است.
چه کسانی از گذراندن طرح پرستاری معاف می شوند؟
همه ی فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی پرستاری موظف به گذراندن طرح دوساله رشته پرستاری هستند و می بایست در مناطق محروم به ارائه خدمات پرستاری به مردم آن منطقه بپردازند؛ با وجود این شرایطی وجود دارد که موجب معافیت بعضی از دانش آموختهگان از این طرح می شود شرایط معافیت از طرح دوساله پرستاری عباتند از؛
دانش آموختگانی که در دانشگاه های خارج از کشور تحصیلات خود را گذرانده اند یا با انتقالی در دانشگاه های داخل کشور تحصیل کرده اند و از مزایای ارز دولتی استفاده نکرده اند، در صورتی که دوره تکمیلی را در داخل کشور گذرانده باشند و شهریه مربوطه را پرداخته باشند، از طرح دوساله پرستاری معاف هستند.
بانوان متاهلی که قبل از تاریخ ۱ آذر سال ۱۳۸۰ فارغ التحصیل شده اند.
افرادی که در مقطع تحصیلی قبلی خود، گواهی معافیت از طرح را دریافت کرده باشند.
فارغ التحصیلانی که مشکل حاد پزشکی دارند و شورای عالی پزشکی برای آن ها گواهی معافیت از طرح دوساله را صادر کرده باشد.
افرادی که حداقل شش ماه به طور داوطلبانه در جبهه خدمت کرده اند، از گذراندن طرح دوساله پرستاری معاف هستند.
فارغ التحصیلان استعدادهای درخشان مثل برندگان مدال طلای المپیاد کشوری، نفرات اول تا سوم آزمون جامع علوم پایه، نفرات اول تا دهم کنکور سراسری گروه تجربی، نفرات اول تا سوم آزمون ورودی دستیاری تخصصی (به استثناء رشته داروسازی) از گذراندن طرح دوساله پرستاری معاف هستند.
علاوه بر موارد بالا دانشگاه علوم پزشکی کشور نیز می تواند به بعضی افراد گواهی معافیت از طرح دوساله پرستاری بدهد که عبارتند از؛
مادری که حضانت فرزند خود را بر عهده دارد.
آزادگان ، همسران و فرزندان آزادگان
فرزندان و همسران شهدا و مفقودین جنگ تحمیلی
تک فرزند خانواده
خواهر و برادر شهدا (تنها یک نفر از اعضای خانواده مجاز به استفاده از معافیت می باشد.)
جانباز بالای ۲۵ درصد (خود داوطلب) و فرزند جانباز بالای ۵۰ درصد و همسر جانباز بالای ۷۰ درصد
افراد فارغ التحصیل در رشته های اجباری در صورت رسیدن به سن ۴۵ سال
افرادی که به مدت ۴ ماه در صف انتظار به کارگیری به سر می برند. فارغ التحصیلانی که بومی هستند و در رشته های غیر از پزشکی و دندانپزشکی تحصیل کرده اند ، در صورتی که علاوه بر این ۴ ماه به صورت پیوسته در صف انتظار یک شهرستان در یک دانشگاه باشند و دانشگاه نیاز یا امکان به کارگیری آن ها را نداشته باشد ، از گذراندن طرح خود معاف می شوند.
سپری کردن خدمت نظام وظیفه برای آقایانی که دارای شرایط معافیت های خدمت نظام وظیفه می باشند.
نظرات دانشجویان رشته علوم آزمایشگی
۱. رشتهی علوم آزمایشگاهی را در چند سطر معرفی کنید.
رشتهی علوم آزمایشگاهی یکی از رشتههای پیراپزشکی است که از طریق بررسی و تحلیل خون و سایر مایعات و بافتهای بدن به تشخیص بیماریهای مختلف میپردازد. با توجه به نقش مهم این رشته در پیشگیری و درمان بیماریها، این رشته نقش مهمی در زمینهی بهداشت و سلامت دارد.
۲. برای موفقیت در این رشته، علاقهمندی به کدام یک از دروس دبیرستان لازم است؟
علاقهمندی به دروس زیست شناسی و شیمی میتواند در موفقیت دانشجویان این رشته موثر باشد.
۳. آیا موفقیت در این رشته نیاز به روحیه و توانمندیهای خاصی دارد؟
صبر و حوصله زیاد ، دقت بسیار بالا، سرعت عمل، علاقهمندی به فعالیتهای عملی، عدم حساسیت به خون و مایعات و بافتهای بدن و حفظیات قوی از جمله روحیاتی است که برای موفقیت در این رشته لازم است.
۴. واحدهای درسی این رشته در دانشگاه چیست؟
بیوشیمی پزشکی، اصول ایمنی و حفاظت در آزمایشگاه، میکروبشناسی عمومی، خونشناسی، انگلشناسی، ایمونوهماتولوژی، ایمنیشناسی پزشکی، هورمونشناسی، اصول فنی و نگهداری تجهیزات آزمایشگاهی، ویروسشناسی پزشکی، قارچشناسی پزشکی، آسیبشناسی عمومی، اصول مدیریت و قوانین آزمایشگاه، روشهای کنترل کیفی در آزمایشگاههای بالینی، فارماکولوژی، آشنایی با بیماریهای داخلی، سمشناسی، ژنتیک پزشکی، متون انگلیسی و ترمینولوژی پزشکی، باکتریشناسی پزشکی و آزمایشگاههای این دروس، دروس اصلی این رشته هستند.
همچنین رشته علوم آزمایشگاهی مانند سایر رشتههای پیراپزشکی طرح اجباری دو ساله دارد.
۵. آیا امکان ادامه تحصیل در این رشته در خارج از کشور وجود دارد؟ چگونه؟
بله، با توجه به اهمیت بهداشت و سلامت، تمایل به جذب دانشجو در دانشگاههای مختلف وجود دارد. امکان ادامهی تحصیل در خارج از کشور بیشتر در مقطع دکتری وجود دارد.
۶. زمینههای شغلی این رشته چیست؟
متخصصین این رشته میتوانند در آزمایشگاههای تشخیص طبی و آزمایشگاههای بالینی مشغول به فعالیت شوند. بر اساس تخصص، مهارت، علاقه و دورههای کارآموزی که فرد میگذراند میتواند در بخشهای مختلف تشخیصی یک آزمایشگاه تشخیص طبی کار کند یا به فعالیتهای پژوهشی بپردازد.
تجهیزات علوم آزمایشگاهی
اتوکلاو اتوکلاو
سانتریفیوژ آزمایشگاهی
آنالایزرهای سنجش ایمنی رادیو اکتیو خودکار
دستگاه گاماکانتر در پزشکی هسته ای یا روش های رادیو بیواسی
کالیبراسیون میکروپیپت
کلونی کانتر
شیکر الایزا
دارک
سیستم کامل الکتروفورز
واشر الایزا
اسپاتول
بورت
بالن تقطیری
ارلن
کپسول چینیکپسول چینی
پیپت
و…
بازار کار رشته علوم آزمایشکی در ایران
رشته علوم آزمایشگاهی نیز مانند بیشتر رشته های گروه علوم پزشکی بازار کار مناسبی دارد و فردی که در این رشته تحصیل می کند می تواند به شاغل شدن در بیمارستانها آزمایشگاهها و مراکز درمانی امیدوار باشد. مراکزی که میتوانند مشغول به کار شوند:
آزمایشگاههای بالینی بیمارستان های دولتی و خصوصی
آزمایشگاههای مراکز بهداشتی درمانی
آزمایشگاههای تشخیص طبی خصوصی و غیر خصوصی
انستیتوها و مراکز تحقیقاتی و آموزشی
کارخانههای تولید وسایل و مواد آزمایشگاهی
شرکت های پخش فراوردههای بیولوژیکی و آزمایشگاهی
پزشکی قانونی
سازمان انتقال خون
رشته علوم آزمایشگاهی بدون کنکور دانشگاه آزاد
اگر می خواهید به تحصیل در این رشته بپردازید و سوالاتی از قبیل زمان ثبت نام، شرایط و نحوه پذیرش و … در مورد آن دارید می توانید با کارشناسان و مشاوران تحصیلی آرکا صحبت کنید. برای مشاوره تلفنی میتوانید با مرکز مشاوره آرکا تماس بگیرید.
کارشناسان مرکز مشاوره آرکا در کلیه مراحل ثبت نام، ادامه تحصیل، انتخاب رشته و … در تمام رشته های دانشگاه فرهنگیان و…، همراه متقاضیان بوده و از طریق سیستم مشاوره تلفنی، پاسخگوی سوالات و شبهات در کلیه زمینه های تحصیلی و شغلی می باشند.
۱ دیدگاه
رشته علوم آزمایشگاهی در ایران دارای بازار کار بسیار خوبی است. این رشته هر ساله آزموندهندگان زیادی را به چالش میکشد